تنظیمات دسته ترمز هیدرولیک ( مقاله جامع )

اقا ببخشید شما چجوری با این دسته ...ترمز می گیرین؟
بار ها و بار ها پیش آمده دوستانی رو دیدم که تیغه دسته ترمز آون ها ایقدر بالا بوده که انگشتانشون به سختی به دسته می رسیده ....پیش خودم فکر می کنم این ها چجوری ترمز می گیرند ؟ یا اصلا رو چرخ راحت اند؟ و جوابی که می گیرم اینه که عمرا ندونند که میشه تیغه دسته ترمز رو تنظیم کرد پایین تر یا بالاتر قرار بگیره.....

منظورم از پایین و بالا...فاصله اش با فرمان است.....

تمامی ترمز ها پیچ تنظیمی دارند که به شما امکان می دهد محل قرار گرفتن تیغه رو تغییر بدهید....حتی دسته ترمز ای سیمی و حتی دسته ترمز دوچرخه دوزاری های بوقی........!!!!

کل داستان بر می گردد به ارگونومی با به زبون ساده راحتی مچ و انگشتان دست شما......

اول از همه در مورد موقعیت عرضی دسته ترمز روی فرمان مطالبی بگم و بعد بریم سر موضوع اصلی مون.....

موقعی که انگشت شما روی ترمز است......برای بهتر بودن کارایی ترمز و بیشتر شدن قدرتش باید انگشت خودتون رو روی انتهایی ترین قسمت تیغه دسته ترمز قرار بدین و از اون جا ترمز بگیرین......چرا ؟
خب توضیحی لازم نیست هر چی اهرم شما برای گرفتن ترمز بیشتر باشه نیروی بیتشری روی روی پیستون ها می تونید اعمال کنید یعنی با اندک نیرویی روی دسته ترمز می تونید قدرت زیادی رو منتقل کنید...

و پر واضح است که هر چی انگشت شما به انتهای دسته نزدیک تر باشد اهرم بیشتر قدرت بیشتری رو به راحتی با نیروی کمتری بوجود میاورید......

این جوری....

فایل پیوست 39

و بر عکسش هم اینجوری که اصلا جالب نیست یعنی حالتی که انگشت شما به ابتدای اهرم نزدیک است که اونوقت مجبورید دسته ترمز رو بیشتر از حد معمول فشار بدین.....که تو مسیر هم دستاتون خسته میشه و هم تمرکزتون رو راحت تر از دست می دهید.....

این جوری

فایل پیوست 38

پس دسته ترمز خودتون رو روی فرمون جای ببندین که وقتی دستاتون رو روی گریپ قرار میدین انگشتتون انتهای تیغه دسته ترمز رو بگیره.....
و وقتی می گم (( انگشتتون)) برای این است که اگر ترمز شما خوب تنظیم شده باشه حتی اگر وی برک باشد یا ترمز سیمی علی رغم اینکه من شخصا به غیر از دیسک هیدرو....استفاده از چیز دیگری رو عقلانی نمی دونم وقتی این روز ها با هزینه اندک می شه یه ست دیسک روغنی تهیه کرد.....
به هر حال داشتم می گفتم که ترمزاتون هر چی باشه اگر همه چیزش خوب تنظیم باشه و مشکلی نداشته باشه یک انگشت کاملا برای انگه داشتن دوچرختون کفایت می کنه......

ولی این جا یک مشکل پیش میاد....
اکثرا یا بهتره بگم تقریبا همه دسته دنده رو داخل می بندند و ترمز رو بیرون....اینجوری

فایل پیوست 40

و اگر برای تنظیم موقعیت دسته ترمز روی فرمان لازم بشه ترمز رو خیلی ببرین داخل در اون زمان مجبورید دسته دنده رو هم باهاش حرکت بدین که یه بدی داره.....واضحه دیگه انگشتاتون برای تعویض دنده به دسته دنده نمی رسه.....!!!!


که اون هم یک راه حل دارد......ساده...جای دسته دنده و ترمز رو عوض کنید یعنی دسته دنده رو داخل تر از دسته دنده ببندین.....

فایل پیوست 41

ولی متاسفانه دسته دنده های Shimano به دلیل وجود نشانگر این اجازه رو به شما نمی دن...یا مجبور می شین خیلی دسته رو ببرین داخل......

فایل پیوست 42

...در حالی که به دلیل طراحی خوب Sram اگه دسته دنده شما Sram باشه راحت می تونید این حرکت رو انجام بدین.....

فایل پیوست 43

ولی اگر خیلی رفته بود رو مختون که دسته ترمز رو بیارین داخل تر تر از دسته دنده ببندین و دسته دنده هاتون هم Shimano بودند باز هم یه راه داره......
در همه دسته دنده های shimano شما می تونید نشانگر رو با دو سه تا پیچ باز کنید و بزارید کنار......حتی برخی مدل ها یک در پوش مخصوص هم دارند همراهشون که اگر فرد خواست نشانگر رو باز کنه بدنه دسته دنده بدون روپوش نمونه.....

فایل پیوست 44

البته تو هر دو تا شرکت یه امکانی به بوجود اومده که بتونید دسته دنده رو مستقیما ببندین زیر خود ترمز...که اشکالش اینه که برای اینکه جای پیچ ها به هم همخوانی داشته باشد روی ترمز Shimano فقط می تونید دسته دنده های خود شیمانو رو ببندین و روی ترمز های Sram هم که همون Avid باشند هم همچنین.....

فایل پیوست 45

برو بچ Sram به این قطعه می گن matchmaker…..

فایل پیوست 46

نکته بعدی تنظیم زاویه قرار گیری دسته ترمز نسبت به افق است.......

برای اینکه بهترین و راحت ترین حالت رو برای خودتون ایجاد کنید خیلی راحت و خیلی مختصر بگم باید ساعد و انگشت ترمز شما در یک خط باشند.....

روی دوچرخه بنشینید به حالتی که همیشه می نشینید و دست ها رو روی ترمز قرار بدین ......برای داشتن بهترین موقعیت زاویه ایی باید ترمز شما در حالتی باشد که وقتی انگشت شما روی دسته ترمز است دقیقا با ساعد شما در یک خط باشد....

فایل پیوست 47

دلیل آن هم این است که در این صورت مچ خم نمی شود.....نه به بالا و نه به پایین و مفصل مچتان کمترین خستگی و فشار رو تحمل خواهد کرد.....
پس اگر دسته ترمز شما زیادی پایین یا بالا است این مقوله رو هم تنظیم کنید...و فراموش نشود که دسته دنده هم همیشه باید از زیر به دسته ترمز چسبیده باشد.....

و تنظیم آخر........تنظیم محل قرار گیری تیغه دسته ترمز......یا همون reach…
در حالتی که تیغه دسته ترمز رها و آزاد است در یک محل معین می ایستد.....
هدف آن است که آن را در بهترین موقعیت بایستانید ....!!
و بهترین محل محلی است که هم در حالت ازاد ( زمانی که ترمز نمی گیرید ) انگشت و دست شما راحت باشد و هم در زمان گرفتن ترمز بهترین عمل کرد رو داشته باشین و با راحت ترین و بهترین حالت دسته رو فشار بدین.....
طبق تجربه بهتین موقعیت محلی ایت که در حالت آزادی تیغه ترمز دقیقا در محل اتصال بند اول و دوم انگشت شما باشد.......تا موقع ترمز گیری فقط با بند اول انگشت تیغه رو فشار بدین.....
که باز هم تو همین عکس این توضیح مشخص است دقت کنید...

فایل پیوست 47

اگر تیغه زیادی بالا باشد یعنی خیلی از فرمان دور باشد خب مشخص است که اصلا انگشت شما به تیغه نخواهد رسید.....و برای گرفتن ترمز مجبورید دستتون رو کمی از روی فرمان به جلو حرکت بدین.....

و بر عکس اگر هم تیغه بیش از حد پایین باشد یعنی به فرمان نزدیک باشد اولا امکان دارد ترمز شما در موقعیتی خیلی نزدیک به فرمان در گیر شود و دوما باید تیغه رو با بند دوم انگشتتون فشار بدین که اصلا حالت راحتی نداره و کنترل شما روی دسته ترمز دقیق تخواهد بود....خیلی راحت می تونید این حالت رو روی دوچرخه خودتون امتحان کنید و عملا متوجه راحت نبودن این حالت بشین.....

پس برای تنظیم محل قرار گرفتن تیغه دسته ترمز هم باید اون رو در بهترین موقعیت قرار بدین که توضیح دادم......

ولی چجوری ؟ همه ترمز ها یک پیچ خاص برای انجام این تنظیم دارند که می تونید با پیچاندن آن دسته ترمز رو از فرمان دور یا به آن نزدیک کنید.....

در ترمز های هیدرویک محل این پیچ تنظیم در نقطه اتصال تیغه دسته است به محور ورودی پیستون......

فایل پیوست 48

برخی مدل های جدید الظهور هم در همه برند ها که محور وردی رو 90 در جه چرخوندن و طوری طراحیش کردن که عمود بر فرمان وارد پیستون شود باز هم فرقی نمی کند محل پیچ تنظیم reach در محل اتصال تیغه دسته به محور پیستون است ...

فایل پیوست 49

دقت داشته باشید در برخی ترمز ها محل مورد نظر رو که نگاه بندازین دو تا پیچ می بینید....یکی از اون ها برای در اوردن مفصل تیغه است ( دایره آبی ) و ربطی به مقاله ما ندارد.......دقت کنید اشتباهی باز نکنید.....
مثلا در مدل های Avid Juicy یا برخی مدل های tektro

فایل پیوست 50

و در مدل های پایین Elixir یعنی از 5 به پایین.....

فایل پیوست 51

و یه مدل دیگه هم هست که جای پیچ تنظیم reach اون یه جای نا متعارف است.......Avid Code برای مدل های 2010 به قبل....

فایل پیوست 52

برخی مدل ها یک گزینه یا به قول خودمون آپشن رو در نظر گرفتن که به شما اجازه میده بدون اچار و با دست خالی Reach رو تنظیم کنید.......به این نوع آپشن در اصطلاح می گن Tool free reach adjust ..

و چون الی ما شا ا... تعداد این مدل ها کم نیست اگر بخام همشون رو اینجا ردیف کنم هم مقاله از ریخت می افته هم حوصله شما سر میره......ولی شکل و شمایل این پیچ های تنظیم دستی reach تو مدل های مختلف هر برند یک شکل است.....من اینجا فقط نمونه هایی از هر برند رو مشخص می کنم تا هر کس بتواند در صورت وجود مشابهش رو روی ترمز های دیگر پیدا کند.....

در برند Shimano که این آپشن رو از Deore به بالا لحاظ کرده

فایل پیوست 53

که از سال 2012 به بعد دیگه شکلشون عوض شده

فایل پیوست 54

در Avid که از مدل Elixir R به بالا...

فایل پیوست 55

و برای Aivd های 2011 به بعد که هم جای پیچ مورد نظر و هم اسم مدل تغییر کرده از Elixir 7 به بالا...

فایل پیوست 56

Avid Code هم که کلا چون تافته جدا بافته است کلا فرق داره با همه و باز 2011 به بعدش این جوری شده...

فایل پیوست 57

این هم برند hayes

فایل پیوست 58

و اما یه موضوع قبلا مقاله ایی نوشته بودم که در آن نحوه تنظیم خلاصی یا به عبارتی Free stroke رو توضیح داده بودم و در اونجا هم صحبت کردیم که خیلی ترمز ها هستند که برای این تنظیم هم گزینه آپشن دارند برای تنظیم دستی بدون اینکه درد سر بکشید و راه کار های نه چندان ساده اون مقاله رو دنبال کنید.......

ولی غالبا دوستان و چرخ سواران عزیراین دو موضوع رو با هم اشتباه می گیرند.....اینجا یه توضیح مختصر می دهم تا تمایز reach و free Stroke برای خوانندگان مشخص شود.....

فرض کنید خلاصی ترمز شما 35 درجه است یعنی تیغه دسته کمان 35 درجه را ازاد می پیماید....

فایل پیوست 59

از نقطه ایی که تیغه رها است A تا جایی که لنت ها درگیر می شوند B.....35 درجه ازادی وجود دارد.....

موقعی که شما خلاصی رو تنظیم می کنید.....یا همون Free Stroke رو در واقع این بازه رو کاهش یا افزایش می دهید.....

که در عکس من کاهش آن را نسبت به حالت اولیه می بینید.....که بطور مثال به 15 درجه کاهش پیدا کرده.....

فایل پیوست 60

ولی زمانی که پیچ تنظیم موقعیت تیغه را تنظیم می کنید یا همون Reach اون بازه مورد نظر کاهش یا افزایشی نخواهد داشت.....

خلاصی دسته شما همون مقدار خواهد بود که قبلا بود .....فقط محل ایستادن تیغه دسته ترمز تغییر می کند و بالا تر یا پایینتر می ایستد.....

در واقع نقاط ابتدایی و انتهایی کمان خلاصی با هم حرکت می کنند و بازه کمان تغییری نخواهد داشت.....

مثلا در این عکس از حالت اولیه که کمان خلاصی قرمز است پیچ reach رو تنظیم کرده به حالتی در می آورید که تیغه بالا تر بایستد.....که در این شکل من کمان خلاصی رو به رنگ سبز مشخص کردم.....

فایل پیوست 61

می بینید که فاصله حالت ازاد و نقطه درگیری تیغه در هر دو حالت تغییری نکرده و در هر دو حالت کمان بازه 35 درجه است ...فقط محل ایستادن تیغه کمی بالا تر آمده است....

فقط یک نکته در این میان می ماند.......

که نکته ایی است که من شخصا تا حال ندیدم کسی به آن توجه کند حتی افراد فنی و دست به آچار و به روز......

و اون اینکه : شما وقتی free stroke رو تنظیم می کنید..... یه انتظاری دارین....که اون انتظار دقیقا انجام نمی شه یعنی غیر مستقیم انجام میشه........

** البته در اکثر ترمز ها....

اگر زمانی بخاهید با تنظیم free stroke خلاصی تیغه رو تغییر بدین.....قاعدتا قبلا reach رو تنظیم کرده اید.....یعنی محل ایستادن تیغه در حالت آزاد......A براتون راحت است و تنظیم شده....فقط دوست دارین نقطه در گیری تیغه رو B بالا تر یا پایینتر بیارید...و خلاصی و کم و زیاد کنید.....

یعنی می خواهید که از این حالت

فایل پیوست 59

به این حالت برسین

فایل پیوست 60

یعنی در واقع از محل A رضایت دارین و انتظار دارین محل B تغییر کنه که به A نزدیک تر یا از اون دور تر بشه......

ولی راستیتش اینه که دقیقه بر عکس اتفاق می افته یعنی A سر جاش می ماند و B تغییر وضعیت می دهد.......

یعنی این جوری میشه

فایل پیوست 62

که دلیل فنیش هم بر می گرده به مکانیزم اتصال سیستم reach و free stroke به هم.....که مورد بحث ما نیست...

.فقط بطور ساده بخواهم توضیح دهم میشه گفت...دلیلش این است که موقع تنظیم free stroke سیستم هیدرولیک ترمز و پیستون های داخل کتی رو تغییر وضعیت می دهید بدون اینکه سیستم reach و تیغه حرکتی بکند....در واقع موقع تنظیم Free stroke از لحاظ مکانیکی مستقل از تیغه ترمز است......

و کار اضافه ایی که شما باید انجام دهید این است که وقتی موقعیت B رو به وضعیت دلخواه رساندین یک بار دیگر باید با تنظیم reach موقعیت A رو هم به وضعیت قبل از این دست کاری ها بر گردونید......!!!


در اول توضیح این نکته انحرافی اگر یادتون باشه گفتم اکثر ترمر ها......

مدل هایی از برند hayes که به تنظیم free Stroke مجهز اند از این قاعده مستثنا اند....که اون هم طراحی خاص در این مدل ها برای ایجاد تغییر در خلاصی است.....

امید وارم این مقاله به درد شما بخوره و ازش استفاده کنید……ما این روز ها به دلیل ذیق وقت برای نوشتن مقاله خیلی معذوریت داریم…….
انشا الله شما هم قشنگ می خونید و از پرسیدن سوال هایی که جوابش رو همین داخل دادم پرهیز می کنید……!!!